Richard StraussI

Richard Strauss był niemieckim kompozytorem i dyrygentem późnego romantyzmu. Był synem waltornisty. Bardzo wcześnie zaczął komponować. W 1885 roku został asystentem Hansa von Bülowa, dyrygenta. Po roku zajął jego miejsce. Komponował w stylu Schumanna i Mendelssohna. Wkrótce stworzył poemat "Don Juan". Został on uznany za jego pierwszy dojrzały utwór. Z biegiem lat stworzył wiele poematów takich jak: "Śmierć i wyzwolenie", "Figle Dyla Sowizdrzała", "Tako rzecze Zaratustra", "Don Kiszot", "Życie bohatera". U schyłku XIX wieku zainteresował się operą. Pierwsze próby Straussa zakończyły się klęską. Jednak Strauss nie zrezygnował i już w 1905 roku stworzył "Salome", która została bardzo dobrze przyjęta przez publiczność. Jego utwory wykorzystał Stanley Kubrick w filmie "2001: Odyseja kosmiczna".

Niemiecki kompozytor i dyrygent. Urodził się 1 czerwca 1864 roku w Monachium. Jego ojciec był waltornistą kapeli królewskiej i dzięki temu Richard od najmłodszych lat wychowywał się w atmosferze umiłowania muzyki, która to atmosfera wpłynęła na rozwój jego zainteresowań. Będąc dzieckiem miał okazję być świadkiem prób monachijskiej orkiestry. Swój pierwszy utwór skomponował mając 6 lat. W późniejszych latach jego talent do dyrygentury, a także kompozycji ujawnił się bardzo wyraźnie, mimo to wstąpił na Uniwersytet Monachijski, studiując filozofię i historię sztuki. Jego muzyczne zdolności dostrzegł Hans von Bülow, jeden z najsłynniejszych dyrygentów XIX wieku, w owym czasie szef orkiestry dworskiej w Meiningen. Dzięki niemu Strauss zadebiutował jako dyrygent (1884 rok), a wkrótce został jego asystentem. Funkcje tę pełnił przez dwa lata. W Meiningen też zadebiutował w roli pianisty (1885 rok), wykonując koncert fortepianowy Wolfganga Amadeusza Mozarta.

W 1886 roku odbył podróż do Włoch, efektem której było skomponowanie poematu symfonicznego "Aus Italien". W latach 1886-1889 był trzecim dyrygentem opery w Monachium, a następnie został kapelmistrzem orkiestry dworskiej w Weimarze, z którą wykonał swój poemat symfoniczny "Don Juan". Sukces prawykonania sprawił, że zaczęto uważać go za jednego z najwybitniejszych niemieckich kompozytorów współczesnych. Z orkiestrą weimarską przygotował szereg koncertów z muzyką Richarda Wagnera. Występował też w Berlinie, Eisenach i Lipsku. Zimą 1892-1893 roku, w związku z poważną chorobą płuc, wyjechał na rekonwalescencję do Grecji i Egiptu. W 1894 roku w Weimarze zadyrygował swą operą "Guntram", a latem tego samego roku poprowadził w Bayreuth wagnerowskiego "Tannhäusera". Zawarł związek małżeński z Pauline de Ahna, śpiewaczką, którą poznał, będąc jeszcze dyrygentem orkiestry monachijskiej. W 1897 roku przyszedł na świat syn, Franz Alexander.

W listopadzie 1898 roku został pierwszym dyrygentem opery dworskiej w Berlinie, a wkrótce prezesem Allgemeiner Deutscher Musikverein i zajął się pracą wydawniczą. Z jego inicjatywy utworzono w 1903 roku pierwszy związek zawodowy kompozytorów. W tym samym roku odbył się w Londynie monograficzny festiwal jego muzyki, a Uniwersytet w Heidelbergu przyznał mu tytuł doktora honoris causa. Okres do wybuchu I wojny światowej to nieprzerwane pasmo sukcesów Straussa. Powstały wtedy nowe poematy symfoniczne i opery. Od 1909 roku zaczęto organizować w Niemczech Tygodnie Straussowskie, poświęcone wykonaniu jego utworów. W roku 1914 otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Oksfordzkiego. Po wojnie zamieszkał w Wiedniu, gdzie został dyrektorem Staatsoper. W kolejnych latach koncertował w USA i w Ameryce Południowej, dyrygował też na Salzburger Festspiele. Po dojściu Adolfa Hitlera do władzy dzięki dużej aktywności Straussa we wszystkich dziedzinach działalności na świecie postrzegano go jako zwolennika narodowego socjalizmu.

Latem 1933 roku zastąpił na festiwalu w Bayreuth Arturo Toscaniniego, który zbojkotował imprezę w proteście przeciwko antysemickim ekscesom. W drugiej połowie lat 30. skomponował kilka utworów propagandowych, w tym "Olimpische Hymne" na igrzyska olimpijskie w Berlinie. W końcu doszło do konfliktu z władzą faszystowską, gdy skomponował operę "Milcząca kobieta", do której libretto napisał Stefan Zweig - Żyd z pochodzenia. Strauss ustąpił wówczas ze stanowiska w Reichsmusikkammer, ale nadal występował jako dyrygent w Niemczech i we Włoszech. Po II wojnie zamieszkał w Szwajcarii, w 1947 roku przyjął obywatelstwo austriackie, a następnie udał się do Londynu, gdzie dyrygował wykonaniem swych utworów. W międzyczasie postawiono mu zarzut kolaboracji z reżimem hitlerowskim, ale w 1948 roku został z tych zarzutów oczyszczony. W 1949 roku został doktorem honoris causa Uniwersytetu w Monachium. Zmarł w Garmisch-Partenkirchen 8 września 1949 roku.

Z muzyką Richarda Straussa spotkać się można w wielu filmach, zarówno z okazji ekranizacji jego oper, jak też w przypadku wykorzystania jego utworów jako tło muzyczne. Najbardziej w pamięci kinomanów utkwił chyba jego poemat symfoniczny "Tako rzecze Zaratustra" wykorzystany w filmie Stanleya Kubricka "2001: Odyseja kosmiczna”.